Ebda privileġġi kostituzzjonali għall-knisja

Meta kont fis-Sixth Form is-Surmast fettillu jintroduċi lezzjoni tar-reliġjon darba fil-ġimgħa. Kienet obbligatorja. Kien akkanit ir-raġel! Xejn m’għoġbitni l-biċċa. Tkellimt ma wħud minn sħabi u mort nara lis-Surmast. F’idi kelli kopja tal-Kostituzzjoni ta’ Malta tal-1974, jiġifieri il-Kostituzzjoni ta’ Malta Repubblika taħt il-gvern Laburista ta’ Mintoff. Lis-Surmast għarraftu li ma qbiltx li dil-lezzjoni tkun obbligatorja. Ma kellha xejn x’taqsam mal-kurrikulu tal-istudenti. Ried jew riedx kellu jaqbel miegħi li ma tibqax obbligatorju, u żied igħidli li din tkun fuq il-kuxjenza tiegħi. Tgħidx kemm inkwetajt – mill-ewwel mort waħħalt avviż għall-istudenti kollha.

Il-Kostituzzjoni ħadtha miegħi għax artiklu 40 jagħti d-dritt lil kull min għalaq is-sittax-il sena li jagħżel li ma jirċivix tagħlim reliġjuż. Il-ġenituri għandhom ukoll id-dritt ta’ din l-għażla għal tfal taħt is-sittax-il sena.

Bidla oħra li seħħet taħt il-gvern Laburista kienet is-separazzjoni bejn żwieġ ċivili u dak reliġjuż. Iż-żwieġ ċivili kien obbligatorju (għal min irid jiżżewweġ, ovvjament) mentri ż-żwieġ reliġjuż seta’ jidħol għalih min irid.

Iżda b’rigward ir-reliġjon ir-riforma kostituzzjonali waqfet hawn. Fil-bidu tas-snin tmenin l-attentat biex nibnu moviment favur id-divorzju miet f’ġuf ommu.

Minħabba f’Artiklu 2 il-Knisja u r-reliġjon Kattolika baqgħu ipprivileġġjati.
Ftit tas-snin wara, meta kont l-Università tal-Qroqq, niftakarni nargumenti ma’ wħud minn sħabi – fosthom żewġ studenti Ġiżwiti – li, biex il-Maltin kollha jkunu ugwalment ċittadini, Artiklu 2 tal-Kostituzzjoni jrid jitwarrab. B’xejn ma setgħu jifhmuni, jew forsi ma qablilhomx jifhmuni. Għax wara kollox bħala Kattoliċi dan l-Artiklu lilhom ma weġġagħhomx. Għalija, li kont ateju, il-problema kienet ovvja. Min naħa l-istess Kostituzzjoni, f’Artiklu 32, tistqarr li “kull persuna f’Malta hija intitolata għad-drittijiet u libertajiet fundamentali tal-individwu… tkun xi tkun ir-razza, post ta’ oriġini, fehmiet politiċi, kulur, twemmin jew sess tagħha…” Min-naħa l-oħra lill-Knisja Kattolika tipprivileġġjaha. Kontradizzjoni.

Eddie Fenech Adami, bħala Prim Ministru ta’ Malta, ma kienx kuntent b’dan. Fl-1995 iffirma Konkordat ġdid mal-Vatikan li bih ta iktar privileġġi lill-Knisja. Fost dawn hemm il-privileġġ li deċiżjonijiet tal-qrati tal-Knisja b’rigward l-annullament jingħataw għarfien uffiċċjali mill-Istat.

Tul l-aħħar ftit tas-snin snin bosta bdew jagħrfu l-problemi li dan il-privileġġ joħloq.

Biċċa ċuċ patri mill-Mosta ra pupu tal-ħwejjeġ (mannequin) għarwin f’tieqa ta’ ħanut, u mar jiġri għand il-pulizija biex dal-pupu jitwarrab minn għajn in-nies, li ma jmurx jagħti xi skandlu. U dawn, m’hemmx xi ngħidu, qdewh mill-koxxa.

Klikka nies telgħu n-Nadur Għawdex għall-karnival. Libsu ta’ reliġjużi u waħlu wkoll ma qaddhom ‘żbub’ foloz, kbar esaġerati. Bniedem normali jgħid, bejnu w bejn ruħu, “Allura, x’fiha? Mhux il-Karnival, meta suppost kulħadd jista’ jitnejjek b’kulħadd?” Imma l-Knisja ratha mod ieħor - u waħħlitulhom hi. Erġa mur ġib il-pulizija! (għax ovvjament dawn m’għandhom xejn x’jagħmlu.)

Mark Camilleri, editur tal-magażin studentesk Ir-Realtà – talab novella m’għand il-kittieb Alex Vella Gera. U xi storja tah! Qraha l-kappillan tal-Università li tkaża tant biha li mar jiġri għand il-papà, cioè ir-Rettur. Dan imbagħad bagħad għall-pulizja (dawn tassew, imsieken, ikollhom jaħdmu għall-pappa. Im’nalla kienet il-Knisja, għax kienu jisġiċċaw qegħda.)

Flejt kemm flejt il-gazzetti biex nara kemm-il qassis u patri mar jiġri għand il-pulizija biex jirrapporta abbużi kontra t-tfal, xejn ma sibt. Bqajt b’xiber imnieħer. Ikolli naħseb li dawn l-affarijiet f’Malta Kattoliċissima ma jsirux.

Imma fl-aħħar il-Knisja għamlet żball kbir, li sploda f’wiċċha qisu murtal tal-festa ta’ Kristu Rxoxt. Uriet il-veru wiċċ mimli ħdura tagħha fir-referendum dwar id-divorzju. U fost ħafna Maltin – u did-darba mhux Laburisti biss – tilfet kull rispett.

Tant li, fejn darba kien wieħed waħdani – l-attivist gay Patrick Attard – li skomunika lilu nnifsu mill-Knisja, issa hemm grupp sħiħ – Mhux F’Ismina - li qed iniedi kampanja għal dwak li ma jridux jitqiesu iktar membri tal-Knisja. Bħalma darba, fl-1976, kien għamel il-kittieb Ġermaniż Heinrich Böll. J’Alla (sic) jiżdiedu nies bħal dawn.

Il-kampanja tagħhom hija wkoll immirata kontra l-privileġġi tal-Knisja, għat-tneħħija ta’ Artiklu 2 tal-Kostituzzjoni. U biex din isseħħ irid ikun hemm għadd ta’ kampanji li flimkien iwasslu biex l-awtorità tal-Knisja tiddgħajjef. Per eżempju kampanja favur għarfien ta’ relazzjonijiet gay u leżbjani u kampanja kontra l-Konkordat ta’ EFA mal-Vatikan.

Nagħlaq bi storja li kien qalhieli komunist Grieg meta kont għadni żagħżugħ Malta. Il-Knisja Griega Ortodossa minn dejjem għarfet id-dritt tad-divorzju, sakemm dan kien ikkontrollat minnha. Wasal iż-żmien meta l-gvern Grieg ried jintroduċi id-divorzju ċivili. Tistgħu taħsbu kif irreaġiet il-Knisja. Ma tarawx, jekk għandhiex titlef il-monopolju tagħha fuq id-divorzju!

Allura dawk li kienu favur id-divorzju ċivili x’għamlu? Għal sitt xhur sħaħ, kuljum imqaddes, f’gazzetta jew oħra – hiex liberali, soċjalista jew komunista -kixfu skandlu sesswali wara ieħor ta’ patrijiet Ortodossi.

Il-vot favur id-divorzju ċivili għadda.

Hekk jeħtieġ isir f’Malta.

Il-knisja Maltija ħaqqha kull stmerrija

“The Spaniards thrust on us the greatest

        supersition the world has ever known   

 – the Catholic Church”                        

– Pancho Villa

Fil-bloggata tal-Erbgħa 17 ta’ Novembru 2010 Mark Montebello mill-Messiku kiteb hekk dwar Benito Juárez, President tal-Messiku fis-seklu dsatax:

Benito Juarez (1806-1872)

“This Juárez is a really interesting figure. He was a Zapotec Indian from Oaxaca, the first full-bloodied indegenous national ever to serve as President of Mexico and to lead a country in the Western Hemisphere. He had no military background. As President, he resisted the French Occupation, overthrew the Empire, restored the Republic, and used liberal efforts to modernize the country. Amongst these efforts one might mention the expropriation of church lands, bringing the army under civilian control, liquidation of peasant communal landholdings, the separation of church and state in public affairs, and also the almost complete disenfranchisement of bishops, priests, nuns and lay brothers.



“Together with Hidalgo and Zapata, Juárez is one of the main Mexican public figures which I admire very much.”

Mela dal-persunaġġ li Mark Montebello tant jammira kien risponsabbli għas-separazzjoni bejn stat u knisja, ħataf l-artijiet tal-knisja u neħħa l-jeddijiet tal-isqfijiet, patrijiet, sorijiet u fratelli. Tassew ta’ min jammirah.

Iżda mbagħad, fil-bloggata tiegħu minn Malta nhar il-Ħadd 5 ta’Ġunju 2011, jikteb hekk:



“Sfortunatment, tul il-kampanja [dwar id-divorzju] ntwera għadab partikularment qares għall-Knisja. Xi wħud milli esprimewh ma jemmnux f’Alla u, għaldaqstant, l-istmerrija tagħhom (għalkemm aktarx nieqsa minn sentimenti ta’ tolleranza) tista’ tiġi mifhuma.”



Ngħid għalija ma nistax nifhem kif minn naħa jammira bniedem li kellu l-qlubija u l-ħila jrażżan lill-knisja fil-Messiku, u minn oħra jisgħobbih għall-għadab kontra l-knisja f’Malta, meta ż-żewġ knejjes kienu/huma daqstant jixxiebħu fil-kilba għall-poter assolut, l-appoġġ għal gvernijiet anti-demokratiċi, il-ħarsien tal-ġid tagħhom u t-tagħlim tad-dommi tal-fidi għad-dannu tan-nies.



U hawn nixtieq nagħmilha ċara li jien, għalkemm ateju, nirrispetta d-dritt tat-twemmin għal min jixtieq jemmen. Dejjem sakemm jintgħaraf ukoll id-dritt li min jixtieq jista’ ma jemminx, u sakemm il-knisja u l-fidi Nisranija ma jkunux ipprivileġġjati. Nirrispetta wkoll lil dawk l-Insara li l-fidi tagħhom hija bbażata fuq il-ġustizzja soċjali. Għaldaqstant hemm ħafn’ iktar inkomuni bejni u Nisrani xellugi milli hemm bejni u ateju lemini. Imma dar-rispett ma nagħtihx lill-knisja bħala istituzzjoni reazzjonarja. Iwara kollox in-nuqqas ta’ tolleranza ma kienx ġej mill-ateji imma mill-knisja. Il-kampanja kontra d-divorzju, fi stat li fis-sena 2011 għad ma jagħrafx id-dritt ċivili tad-divorzju minħabba l-oppożizzjoni tal-knisja, tmexxiet primarjament mill-partit konfessjonali li jinsab fil-gvern – il-Partit Nazzjonalista – u l-knisja Kattolika Maltija.



Knisja u PN - konfoffa waħda



Lanqas ma nista’ nifhem għala jqis li l-għadab qares għall-knisja kien sfortuna. Wara kollox huwa stess, fi bloggata oħra li kiteb nhar il-Ġimgħa 20 ta’ Mejju 2011, esprima d-dispjaċir qawwi tiegħu għal li għamlet il-knisja Maltija waqt il-kampanja tar-referendum.

Il-fatt jibqa’ li l-knisja Maltija ħaqqha l-istmerrija ta’ kull demokratiku. Sakemm iċċedi l-poteri tagħha ma narax għala, ateji jew le, għandna nkunu tolleranti ta’ istituzzjoni qawwija u dittatorjali li ma turi ebda ħjiel ta’ rispett jew tolleranza.